Safet Isović: 89. godišnjica rođenja najboljeg interpretatora sevdalinke

Na današnji dan 1936. godine, u Bileći je rođen Safet Isović, najbolji interpretator sevdalinke svih vremena.

Od 1955. godine, došavši na studij prava, pa do smrti, živio je u Sarajevu. Sevdalinke je počeo javno izvoditi u UKUD-u „Slobodan Princip Seljo“, prošavši audiciju 1956., potom i na radiju i televiziji, a dvije godine kasnije snimio je svoj prvi singl s pjesmama „Sarajčice, hajdemo“ i „Kad ja pođoh na Bembašu“. Pobjeđivao je na najboljim muzičkim festivalima u bivšoj SFR Jugoslaviji i dobitnik je niza najznačajnijih muzičkih nagrada.

Osim tradicionalnih sevdalinki, Safet je izvodio i tzv. komponovane narodne pjesme koje su se temeljile na sevdalinci i drugim oblicima bh. muzičke tradicije, a među najpoznatijima su: “Kad sretneš Hanku”, “Jablani se povijaju”,“Bosno moja”, “Na mezaru majka plače”, “Šta se ovo Bosnom čuje”, “Oj, Safete, Sajo, Sarajlijo”…

U društvu svojih prijatelja je često pjevao stare sevdalinke koje nikad nije snimio. Jedna od njih je “Na Ophodži prema Bakijama”, a volio je pjevati i vranjanski sevdah.

Posljednji veliki solistički koncert održao je u prepunoj sarajevskoj Zetri, 29. maja 2003. godine.

Preminuo je 2. septembra 2007., u Sarajevu. Safetov mezar se zasluženo nalazi među mezarima najvećih sinova, heroja Bosne i Hercegovine, u haremu Ali-pašine džamije u Sarajevu, a Park kod Druge sarajevske gimnazije nosi njegovo ime. 

Kneževska palača u Monaku. Wikipedia.org

Osnovana dinastija Grimaldi u Monaku

1297. – Italijanski plemić Frančesko Grimaldi (Francesco), preobučen u kaluđera, ušunjao se u tvrđavu Monako, koja je bila pod vlašću Đenove, potom u nju pustio svoje vojnike i osvojio je. Osnovao je dinastiju Grimaldi, koja je i danas na vlasti u kneževini Monako, te kao Renije Prvi vladao do smrti 1314. godine.

1324. – Umro italijanski istraživač Marko Polo, najpoznatiji evropski srednjovjekovni putnik. Ka Dalekom istoku krenuo je iz Venecije 1271., u svojoj 17. godini. Proputovao je Mezopotamiju, Kurdistan, Perziju, Turan, Pamir, Kineski Turkestan i Mongoliju i stigao u Peking 1275. godine. Opisao je putovanja u “Knjizi o čudima svijeta”, objavljenoj 1298., kasnije nazvanoj “Milion”, koja je podstakla mnoga geografska otkrića.

Gazi Husrev-begova medresa u Sarajevu. Muftijstvosarajevsko.ba

488. godišnjica Gazi Husrev-begove medrese

1537. godine, u Sarajevu je osnovana Gazi Husrev-begova medresa, najstarija odgojno-obrazovna institucija u Bosni i Hercegovini i jedna od rijetkih u svijetu koja u kontinuitetu radi više od 480 godina. Njen osnivač je unuk osmanskog sultana Bajazida II, Gazi Husrev-beg, čija vakufnama čini trajnu organizacijsku i programsku osnovu rada ove škole. Poznata je pod imenom Kuršumli medresa po olovnim kupolama koje je prekrivaju. Danas Gazi Husrev-begova medresa djeluje kao srednja škola. Školovanje traje četiri godine. Svršenici Gazi Husrev-begove medrese mogu nastaviti školovanje na bilo kojem fakultetu u Bosni i Hercegovini i na mnogim fakultetima u inozemstvu, posebno u islamskom svijetu.

1589. – Rođen hrvatski barokni književnik Ivan Đivo Gundulić, najznačajniji pjesnik južnoslavenskog područja u 17. vijeku. Pisao je mitološke drame i romantične tragikomedije, a najvrednija njegova djela su lirski ep “Suze sina razmetnoga”, junački ep “Osman” i pastirska igra “Dubravka” koja završava čuvenom himnom slobodi.

1642. – Umro italijanski astronom, fizičar i matematičar Galileo Galilej (Galilei), osnivač mehanike kao nauke, posebno dinamike i kinematike. Hidrostatsku vagu pronašao je 1585., a 1589. formulirao je zakone slobodnog pada tijela pod djejstvom sile teže i kretanja po kosoj ravni. Uveo je pojmove ubrzanja i inercije. Konstruirao je astronomski durbin, otkrio Orionovu maglinu, neravnine na Mjesecu, četiri Jupiterova satelita, Venerine faze, pjege na Suncu i konstatirao da je Mliječni put ogroman skup zvijezda.

1713. – Preminuo italijanski kompozitor i violinist Arkanđelo Koreli (Arcangelo Corelli), osnivač Bolonjske violinske škole. Jedinstvom emotivnosti i uravnotežene forme uspostavio je ravnotežu s obiljem baroknih ukrasa u svojoj muzici, postigavši klasičnu smirenost. Djela: 12 končerta grosa, sonate za violinu, tri sonate.

1896. – Umro francuski pisac Pol Verlen (Paul Verlaine), boem i pustolov, čija je poezija, puna lirizma i muzike, znatno utjecala na simboličku školu. Djela: zbirke pjesama “Romanse bez riječi”, “Galantne svečanosti”, “Elegije”, “Mudrost”.

1910. – Ruska balerina Galina Sergejevna Uljanova, vodeća balerina “Boljšoj teatra” poslije Drugog svjetskog rata, rođena je na današnji dan. Briljantno je tumačila glavne uloge u baletima “Labudovo jezero”, “Uspavana ljepotica”, “Krcko Oraščić”, “Žizela”, “Pepeljuga” i “Romeo i Julija”.

1935. – Rođen američki muzičar Elvis Prisli (Presley), “kralj roka”, izuzetno popularan pedesetih i šezdesetih godina 20. vijeka. Prodao je više od 150 miliona ploča i glumio u dvadesetak filmova. Umro je 1977. od prekomjerne upotrebe alkohola i droge.

1942. – Engleski fizičar Stiven Hoking (Stephen Hawking), jedan od vodećih svjetskih naučnika 20. vijeka, rođen je na današnji dan. Reputaciju vodećeg naučnika stekao je knjigom o porijeklu univerzuma “Kratka historija vremena”, objavljenom 1988. godine. Preminuo je 14. marta 2018. godine.

1947. – Rođen Dejvid Bouvi (David Bowie), britanski rok muzičar, kompozitor, muzički producent, aranžer i glumac. Godine 2014., dijagnosticiran mu je rak jetre. Posljednji album “Blackstar” izdat mu je na 69. rođendan, 8. januara 2016., a dva dana poslije Bowie je preminuo.

Nada Đurevska. Avaz

Rođena Nada Đurevska, diva bh. glumišta

1952. – Nada Đurevska, diva bh. glumišta i jedna od naših najboljih glumica svih vremena, rođena je na današnji dan u Skoplju. U Sarajevo se s porodicom doselila kao šestogodišnja djevojčica, gdje je, 1979., diplomirala glumu na Odsjeku scenskih umjetnosti Filozofskog fakulteta. Prva Nadina uloga bila je Varje u Čehovljevoj drami “Višnjik”. Od 1974. do 1979. bila je angažirana u Kamernom teatru, a od 1979. članica Narodnog pozorišta Sarajevo. Neprevaziđene pozorišne uloge odigrala je u predstavama: “Izgubljeni sin”, “Woyzeck”, “Hamlet”, “Medeja”, “Tartuffe”, “Legenda o Ali-paši”, “Derviš i smrt”… Bila je aktivna na pozorišnim daskama i tokom agresije na Bosnu i Hercegovinu (1992. – 1995.). Neka od filmskih ostvarenja, od 40 u kojima je tumačila razne karakterne uloge, pamte se po njenoj maestralnoj glumi, poput: “Igmanski marš”, “Miris dunja”, “Od zlata jabuka”, “Moj brat Aleksa”, “Kod amidže Idriza”, “Dobro uštimani mrtvaci”… Pod rediteljskom palicom Sulejmana Kupusovića Đurevska je odigrala i jednu od njenih najupečatljivijih uloga – majke Mubere u TV seriji “Viza za budućnost” po kojoj je naročito pamti publika u cijeloj regiji. I danas se prepričavaju skečevi Mubere i zeta Suada, kojeg je glumio Admir Glamočak koji kaže da su morali često prekidati snimanje tih scena jer su “umirali” od smijeha. Prema mišljenju njenih kolega, ali i stručnjaka za sedmu umjetnost, Đurevska je bila najveća glumica koju je ova zemlja ikada imala.

1993. – Potpredsjednika Vlade Republike Bosne i Hercegovine Hakiju Turajlića, dok je u pratnji UN-a putovao za Sarajevski aerodrom, ubili pripadnici Vojske RS.

2005. – Preminuo Suvad Katana, bivši bh. fudbaler, od posljedica srčanog udara u 36. godini života. Rođen je 6. aprila 1969. u mjestu Delijaš blizu Trnova. Karijeru je počeo u Željezničaru 1987. godine, a 1992. je otišao u Belgiju, gdje je igrao za Genk (1992. – 1994.), Gent (1994. – 1996.) i Anderlecht (1996. -1998.). U Belgiji je bio jedan od najboljih igrača zadnje linije 1990-ih, gdje je dobio i mnoge nagrade. Također igrao je i u Turskoj za Adanaspor (1998. – 1999.), da bi karijeru završio u Lokerenu u Belgiji (1999. – 2004.). Za reprezentaciju BiH odigrao je 10 utakmica.