Mufid Garibija, arhitekta i dobar poznavalac historije grada: Počeci fudbala u Sarajevu

Sarajevo, kao i drugi Evropski gradovi, nije ostalo imuno na širenje fudbala. Taj fudbalski talas pokrenut je iz Engleske davne 1863. godine i masovno se širio. Njegovo začeće bilo je zvanično odvajanje od ragbija, a trebalo je proći desetak godina da bi fudbal dobio puni zamah i počeo puniti stadione s više desetina hiljada gledalaca.

Stadion na Marindvoru „Šesti april“. Arhivska fotografija

Tačno 40 godina od osnivanja ovog sporta, prva fudbalska lopta je došla u našu zemlju. Prvo stiže u Mostar, gdje ju je iz Budimpešte Bernard Lajhner donio kao poklon za svoje sinove. Iste te godine grupa sarajevskih gimnazijalaca otišla je put Zagreba i tamo se prvi put upoznala s čarima nove igre. Po povratku u Sarajevo osnovali su svoj srednjoškolski klub i međusobno igrali utakmice u dvorištu danas poznatom kao „Metalac“.

Prva međunarodna utakmica

Kako je fudbal sve više popularizovan, tako je školsko dvorište postajalo premalo za sve zainteresovane fudbalere. Preokret je došao 1909. kada u grad stiže 48. bečki pješadijski puk, a u njegovim redovima bio je Harmen, poznati fudbaler bečkog Rapida. On je podigao igru dječaka na ozbiljniji nivo i inicirao improvizovanje fudbalskog terena na vojnom vježbalištu na Čengić-Vili. Naši su prvi fudbaleri tada dobili i dresove Praške Slavije i kopačke iz Zagreba.

Legendarni Asim Ferhatović Hase. Arhivska fotografija

Prva sarajevska fudbalska škola će doživjeti međunarodno priznanje 1911. kada ih je splitski Hajduk pozvao na prijateljski meč. Domaćin nije znao kako da nazove ovaj tim pa ih je na plakatima najavio pod šarmantnim imenom „Osman“. To se dopalo Sarajlijama koji su nastavili igrati pod ovim imenom.

Ta prva prijateljska međunarodna utakmica u Splitu je odigrana 7. aprila 1912. godine, na stadionu koji su splićani popularno nazvali „Stari Plac“ ili „stadion pod plinarom“, a koji je ranije u prošlosti služio kao austrougarsko vježbalište. Na ovoj utakmici je Hajduk pobijedio s rezultatom 4:1, a već sutradan, 8. aprila, odigrana je i druga utakmica između ova dva tima, na koju je ovaj put Hajduk iz kurtuazije prema gostima, na teren izašao s dosta slabijom postavkom igrača te je tada Osman odnio pobjedu 2:1.

Na gore spomenutom stadionu je Hajduk igrao sve do 1979. godine kada se preselio na stadion Poljud.

Zapaženi rezultati

Iz Osmana je kasnije proizašlo nekoliko ozbiljnijih klubova: srpski tim Slavija, hrvatski SAŠK, bošnjački Đerzelez i jevrejski Barkohba. Ispočetka su fudbal igrali nešto bogatiji ljudi, a kasnije su ga prihvatile šire mase, pa tako nastaje i Radničko sportsko društvo Hajduk.

Metalac: Mjesto gdje je otpočeo sarajevski fudbal. Facebook

Gradnja fudbalskih stadiona je pokazatelj porasta popularnosti u gradu. Najpoznatiji je bio stadion na Marindvoru koji će kasnije dobiti ime „6. april“. Tih godina fudbal je po popularnosti pretekao trke konja, a najbolji pokazatelj je prenošenje drvene tribine s Butmirskog hipodroma na marindvorski stadion. Tribina je imala kapacitet 1.000 sjedećih mjesta i bila je najveća u gradu. Tribina je nadživjela ovaj stadion, a odatle je prenijeta na Grbavicu, gdje je stajala sve do 1992. kada je zapaljena.

Sarajevo ne bi bilo ono što jeste da nije i u fudbalu napravilo zapažene rezultate. Tako je SAŠK bio finalist u prvenstvu Kraljevine Jugoslavije, ali je izgubio u Zagrebu od Građanskog. Slavija je nekoliko godina kasnije također bila finalist prvenstva, ali je i ona izgubila, i to u Beogradu od BSK.

Safet Sušić: Jedan od najboljih bh. nogometaša svih vremena. Arhivska fotografija

Najveća fudbalska euforija Sarajeva između dva svjetska rata bila je pobjeda Slavije protiv mađarskog prvaka Ferensvaroša u Srednjoevropskom kupu 19. aprila 1940. godine. S obzirom na to da je mađarski fudbal tada bio drugi najjači u svijetu, ova senzacija je odjeknula Evropom. Tom prilikom je oboren rekord posjećenosti marindvorskog stadiona, a karta je na crnom tržištu koštala kao jedna cijela mjesečna plata. Slavija je protivnika pobijedila sa 3 : 0.

Evropski karakter

Ove slavne trenutke fudbala zaustavio je II svjetski rat, a odmah nakon njega djecu sarajevskih mahala hvata nova fudbalska groznica nošena Sarajevom i Željom. Ovi timovi postaše prvaci Jugoslavije i ostvariše zapažene rezultate u evropskim takmičenjima. Stari stadioni sa Skenderije i Marindvora nestadoše, a njihovo mjesto zaposjedoše Željina Grbavica i sarajevsko Koševo.

Naše mahale iznjedrile su fudbalere i ličnosti regionalnog i evropskog karaktera, koji postaše legende i uzori mnogih generacija kao sto su Hase, Sušić, Osim, a iz novije generacije dijamanta Edina Džeku i mnoge druge.

avaz