Prof. dr. Muhsin Rizvić: 31. godišnjica smrti najznačajnijeg historičara bh. književnosti

Prof. dr. Muhsin Rizvić, jedan od najvećih bosanskohercegovačkih intelektualaca svih vremena, najzaslužniji za afirmiranje svijesti o postojanju bošnjačke i bosanskohercegovačke književnosti u drugoj polovini prošlog vijeka, preminuo je na današnji dan prije 31 godinu, 9. juna 1994.

Prvi je u našoj književnoj nauci upotrijebio termine „Bosanski musliman“ i „bosansko-muslimanska književnost“.

– Osnovni smisao proučavanja bosansko-muslimanske književnosti, u posljednjih dvadesetak godina, bio je da se pokaže njena posebna egzistencija, postojanje ove književnosti u historijskom kontinuitetu od 15. stoljeća do danas, i da se predoči identitet njena osobnog književnog fenomena, posebno među književnostima srpsko-hrvatskog jezika – rekao je Rizvić na 10. međunarodnom kongresu slavista u bugarskom glavnom gradu Sofiji, 1988. godine.

Advertisement

0 seconds of 0 secondsVolume 0%

Rizvić: Intelektualna gromada. Biserje.ba

Profesionalni put

Rizvić je rođen 14. aprila 1930. godine u alimskoj porodici u Mostaru, a njegov otac Husein ef. Rizvić bio je muderis u Gazi Husrev-begovoj medresi u Sarajevu i poznati kaligraf. Osnovnu školu i gimnaziju Muhsin je završio u Sarajevu, gdje se kao mladić pridružio organizaciji „Mladi muslimani“. Kako je komunistički režim bivše Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije (SFRJ) proglasio „Mlade muslimane“ neprijateljskom organizacijom i hapsio njene članove, 1949. godine uhapšen je i Rizvić, koji je u zatvoru obolio od tuberkuloze.

Nakon diplomiranja na Filozofskom fakultetu u Sarajevu Rizvić je počeo raditi u biblioteci Filozofskog fakulteta i uporedo obavljati poslove sekretara Redakcije Radova Filozofskog fakulteta i Saveza slavističkih društava SFRJ, a bio je i urednik Biografsko-bibliografskog leksikona jugoslavenskih pisaca za Bosnu i Hercegovinu, čija je redakcija bila u „Matici srpskoj“ u Novom Sadu.

Rizvić je, 1965. godine, postao asistent u tek osnovanom Institutu za izučavanje jugoslavenskih književnosti u Sarajevu, gdje je, 1971., na Filozofskom fakultetu odbranio doktorsku disertaciju naslova „Književno stvaranje muslimanskih pisaca u Bosni i Hercegovini u doba austrougarske vladavine“.

Po sticanju doktorata odmah je bio izabran za vanrednog profesora na Filozofskom fakultetu u Sarajevu, a 1977. godine dobio je zvanje redovnog profesora. Osim toga, kao gostujući profesor predavao je na Interuniverzitetskom centru za postdiplomske studije u Dubrovniku te na fakultetima u Zagrebu i Zadru.

Veliki autoritet

Mnogi koji su poznavali profesora Rizvića reći će da je svojom smirenošću i blagim karakterom, a velikim znanjem i harizmatičnošću, izazivao ogromno poštovanje, bio uzor i veliki autoritet, te ga s pravom nazivaju ocem moderne bošnjačke nacije. Nesebični rad ovog uglednog književnika, naučnika i univerzitetskog profesora za dobrobit bosanskohercegovačkog društva, te historiju Bosne i Hercegovine i bošnjačkog naroda impresionirao je sve koji su imali priliku i čast da sarađuju s njim i uče od njega. Čast da joj bude profesor, mentor i uzor imala je i potpisnica ovih redova.

Profesor Rizvić bio je član Komisije za izradu istorije književnosti naroda Bosne i Hercegovine, koja je djelovala pri Akademiji nauka i umjetnosti BiH, zatim član Redakcije Biblioteke „Kulturno naslijeđe“ pri Izdavačkoj kući “Veselin Masleša”, član Redakcionog odbora edicije „Savremena bosanskohercegovačka književnosti“ pri Izdavačkoj kući “Svjetlost”, član Redakcije za SR Bosnu i Hercegovinu i urednik za književnost drugog izdanja Enciklopedije Jugoslavije, koju je objavio Jugoslavenski leksikografski zavod u Zagrebu.

Osim biografije, impresivna je i Rizvićeva bibliografija, jer je napisao 18 autorskih i 14 priređenih knjiga te objavio 334 naučna i stručna priloga u periodici, zbornicima i drugim publikacijama.

Obnovitelj „Preporoda“

Prvu knjigu književnih ogleda „Iznad i ispod teksta“ objavio je 1969. godine, a potom: „Behar: književnoistorijska monografija“, „Književno stvaranje muslimanskih pisaca u Bosni i Hercegovini u doba austrougarske vladavine“ (I–II), „Interpretacije iz romantizma“ (I–II), „Bosanskohercegovačke književne studije“, „Književni život Bosne i Hercegovine između dva rata“ (I–III), „Pregled književnosti naroda Bosne i Hercegovine“, „Tokovi i stvaraoci iz književne Bosne“ i „Između Vuka i Gaja“. Posthumno su mu objavljene knjige „Panorama bošnjačke književnosti“ (1994) i „Bosanski muslimani u Andrićevu svijetu“ (1995).

Iako proganjan, hapšen i osporavan, a brojna djela mu zabranjivana, profesor Rizvić je i nagrađivan za svoj rad, pa je 1973. godine dobio Republičku nagradu za naučni rad “Veselin Masleša”, te 1975. godine 27-julsku nagradu.

Godine 1990., Rizvić je s grupom bošnjačkih intelektualaca obnovio Kulturno društvo Muslimana, odnosno današnju Bošnjačku zajednicu kulture “Preporod”, čiji je bio i prvi predsjednik.

Bosansko-muslimanska kniževnost

– Književna tradicija u razvoju bosansko-muslimanske književnosti izbija iz stvaralačkih gena kao ponornica u djelima pjesnika, pripovjedača, dramatičara, i nema nijednog značajnijeg pisca koji nije povukao, na bilo kakav način, genetsku liniju duha, estetike, atmosfere, tematike, motiva, emocionalne arome, makar asimilirano, modernizirano, ili u eksperimentalnoj interpolaciji, asocijativno… Tako bosansko-muslimanska književnost kao kinetička estetska struktura traje od svojih iskona kroz naše dane – kao ponornica koja teče sad površinom, javnošću kulturne historije, sad dubinama podzemnih tokova, inhibirano ali u naponu gejzira, estetske i misaone tenzije i koncentracije, da izbije silovito na površinu književnog života i zastruji, kao masa, tokom umjetnosti riječi – napisao je profesor Rizvić.

avaz